Cách phát hiện nguy cơ ung thư gan, xơ gan sớm ở người viêm gan B

Phương pháp xác định các đột biến tại vùng gene C (BCP/PC) của virus viêm gan B ở bệnh nhân viêm gan B mãn tính giúp người bệnh biết được nguy cơ xơ gan và ung thư gan, từ đó có hướng điều trị kịp thời.

CÁCH PHÁT HIỆN NGUY CƠ UNG THƯ GAN, XƠ GAN SỚM Ở NGƯỜI VIÊM GAN B

Tại Hội nghị Khoa học năm 2013, diễn ra tại Trung tâm hội nghị quốc gia. Với sự tham gia của đại diện Bộ Y tế, Sở Y tế thành phố, đơn vị y tế các tỉnh cùng gần 1.000 đại biểu là giáo sư, tiến sỹ đầu ngành, các y bác sỹ và sinh viên trường Đại học Y Hà Nội. PGS.TS Nguyễn Nghiêm Luật, chuyên gia đầu ngành về Hóa sinh đã trình bày nghiên cứu: “Các đột biến trên vùng BCP/CP của virus viêm gan B ở bệnh nhân viêm gan B mạn có liên quan đến xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan ở miền Bắc Việt Nam”

Theo số liệu thống kê, hiện trên thế giới có trên 2 tỷ người bị nhiễm virus viêm gan B (HBV), trong đó có trên 350 triệu người bị viêm gan B mãn tính. Viêm gan B mãn tính có thể dẫn tới các biến chứng như xơ gan hoặc ung thư biểu mô tế bào gan (HCC).

Ung thư gan nguyên phát là nguyên nhân thứ ba gây tử vong trên thế giới trong các bệnh gây ung thư và ung thư biểu mô tế bào gan chiếm 85%-90% trong số những ung thư gan này.

Theo PGS.TS Nguyễn Nghiêm Luật, trong số các yếu tố nguy cơ của ung thư biểu mô tế bào gan do HBV, ngoài tuổi già (>35), giới (nam), số lượng virus HBV-DNA (trên 10 mũ 4 copies/ml), genotype C, các đột biến vùng BCP/PC đóng vai trò rất quan trọng.

Các đột biến vùng BCP/PC đóng vai trò rất quan trọng trong đánh giá nguy cơ xơ gan và ung thư gan

Bộ gene của virus viêm gan B là một chuỗi DNA kép không hoàn toàn có kích thước 3,2 kb. Bộ gene của HBV chứa 4 bộ khung mở che phủ lên nhau, mã hóa cho các Protein bề mặt, lõi, X và polymerase. Vùng basal core promoter (BCP) (Từ nucleotitde 1751 đến 1769) có chức năng thúc đẩy vùng precore (PC) sinh tổng hợp kháng nguyên e ( HbeAg).

Các nghiên cứu trong những năm gần đây cho thấy các đột biến trên vùng BCP/PC có liên quan một cách có ý nghĩa với nguy cơ tăng lên của xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan.

Một số nghiên cứu mới nhất của Thế giới công bố về các đột biến tại vùng BCP/PC đã chỉ ra rằng việc xác định số lượng, vị trí và sự kết hợp các đột biến này ở những bệnh nhân viêm gan virus mãn tính có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đánh giá nguy cơ phát triển thành xơ gan và ung thư tế bào gan trong khoảng 5-10 năm tiếp theo.

Nếu lượng virus viêm gan B (HBV-DNA) luôn ở mức lớn hơn 10 mũ 6 copies/ml thì sau khoảng 10 năm sẽ có 36,2% số bệnh nhân tiến triển thành xơ gan. Nếu bệnh nhân được điều trị và số lượng virus HBV DNA giảm xuống dưới ngưỡng phát hiện thì chỉ còn 4,5% bệnh nhân bị xơ gan.

Tương tự, nếu HBV DNA luôn ở mức lớn hơn 10 mũ 6 copies/ml thì sau khoảng 10 năm sẽ có 15% số bệnh nhân tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào gan. Nếu bệnh nhân được điều trị và số lượng virus HBV DNA giảm xuống dưới ngưỡng phát hiện thì chỉ còn 1,3% số bệnh nhân tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào gan.

Về phương pháp xác định đột biến, PGS Luật cho biết: Trong nghiên cứu này, huyết tương của 72 bệnh nhân nhiễm HBV mãn có HbsAg (+) và HBV DNA > 10 mũ 5 copies/ml được sử dụng để phát hiện các đột biến BCP/PC của HBV. HBV DNA được tách chiết và tinh sạch từ huyết tương. HBV DNA được xác định bằng những máy móc thiết bị hiện đại. Vùng BCP/PC được khuếch đại và giải trình tự gene.

Việc xác định các đột biến tại vùng BCP/ PC có nguy cơ gây xơ gan và ung thư gan ở những bệnh nhân viêm gan mãn là rất hữu ích cho việc phân loại bệnh nhân nhiễm HBV có nguy cơ phát triển xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan trong tương lai. Từ đó bệnh nhân cần được điều trị một cách nghiêm túc để nguy xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan giảm xuống mức thấp nhất.

Hiện nay, các đột biến liên quan một cách có ý nghĩa có nguy cơ xơ gan và ung thư biểu mô tế bào đã được xác định bằng những kỹ thuật tiên tiến và chẩn đoán kết hợp với Ngân hàng gene thế giới cho kết quả chính xác nhất. Dựa trên những kết quả này, các Giáo sư bác sĩ có thể tư vấn và điều trị, giúp bệnh nhân ngăn chặn và làm chậm các biến chứng xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan ở mức độ tối ưu nhất.