Chỉ số AST (SGOT) và ALT (SGPT) tăng cao cảnh báo bệnh gan

Các xét nghiệm máu khác liên quan đến gan là số đo của một số enzyme khác tìm thấy gan. Ngoài AST và ALT, alkaline phosphatase, 5' nucleotidase, and gamma-glutamyl transpeptidase (GGT) là một vài trong số các enzyme khác nằm trong gan.

CHỈ SỐ AST (SGOT) LÀ GÌ?

AST (SGOT) thường được tìm thấy trong nhiều mô khác nhau bao gồm gan, tim, cơ, thận và não. Nó được giải phóng vào huyết thanh khi bất kỳ một trong các mô này bị hư hại. Ví dụ, mức độ AST trong huyết thanh được tăng cường trong các cơn đau tim hoặc với chấn thương cơ bắp. Do đó, không phải là một chỉ số cụ thể về tổn thương gan vì độ cao của nó có thể xảy ra do các mô bị thương khác.

CHỈ SỐ ALT (SGPT) LÀ GÌ?

ALT (SGPT), ngược lại, thường được tìm thấy chủ yếu ở gan. Đây không phải là để nói rằng nó là độc quyền nằm trong gan, nhưng đó là nơi mà nó là tập trung nhất. Nó được giải phóng vào máu do hậu quả của tổn thương gan. Vì vậy, nó phục vụ như là một chỉ số khá cụ thể về tình trạng gan.

Ở những người khỏe mạnh, mức độ AST và ALT trong máu thường thấp. Khi gan bị hư hỏng hay tổn thương 2 ezyme AST và ALT được phóng thích vào trong máu, nó thường tăng trước khi xảy ra các dấu hiệu, các chỉ số men gan cao là khi xuất hiện tổn thương gan, chẳng hạn như vàng da. Điều này khiến cho khi đo hoạt độ AST và ALT rất hữu ích để phát hiện tổn thương gan.

CHỈ SỐ AST VÀ ALT TĂNG BAO NHIÊU LÀ CAO

Trị số bình thường AST < 40 UI/L và  ALT < 41UI/L.

Các mức tăng chỉ xét nghiệm ALT và chỉ số xét nghiệm AST thường có sự liên quan đến một số bệnh gan như sau:

• Tăng cao (> 3000 UI/L) thường gặp trong những trường hợp hoại tử tế bào gan như viêm gan virus cấp hoặc mãn tính, gan bị tổn thương do thuốc, trụy mạch kéo dài, độc chất. Mức độ tăng transaminase thường có tương quan kém với sự độ tổn thương tế bào gan và không có ý nghĩa nhiều về mặt tiên lượng (ví dụ khi tế bào gan bị hoại tử nghiêm trong thì men gan tăng cao trong 24 - 48 giờ đầu nhưng sau đó khoảng 3 - 5 ngày, men giảm nhanh).
• Tăng vừa (< 300 UI/L) thường chủ yếu gặp trong viêm gan do rượu, lúc này tăng chủ yếu là AST nhưng trị số không vượt quá 2-10 lần giới hạn trên mức bình thường. Trong khi đó, lượng ALT có thể bình thường hoặc thấp là do thiếu pyridoxal 5-phosphate (vitamin B6), đây là cofactor để tổng hợp ALT tại gan.
• Tăng nhẹ (< 100 UI/L) có thể gặp trong  những trường hợp bị viêm gan virus cấp, nhẹ và bệnh gan mãn tính khu trú hay lan tỏa (như viêm gan mãn tính, xơ gan, di căn gan) hoặc tình trạng tắc mật. Ngoải ra, men gan tăng nhẹ còn hay gặp trong những trường hợp gan nhiễm mỡ. Đối với vàng da tắc mật và đặc biệt là những trường hợp sỏi di chuyển vào ống mật chủ, lúc này ALT thường tăng < 500 UI/L (trong viêm túi mật cấp), hiếm khi nào ALT tăng tới 3.000 UI/L nhưng sau đó thường sẽ giảm nhanh trở về bình thường.

Giá trị AST và ALT thường được so sánh với kết quả chỉ số xét nghiệm khác như alkaline phosphatase (ALP), bilirubin và protein toàn phần để giúp xác định tình trạng của bệnh gan hiện tại.

Chỉ số AST - ALT cao bao nhiêu là nguy hiểm?

AST và ALT thường được sử dụng để theo dõi điều trị ở những người có bệnh gan, để xem diễn tiến bệnh với việc điều trị sao cho hiệu quả. Đôi khi AST và ALT có thể được chỉ định một mình hoặc cùng với một số xét nghiệm khác để phục vụ cho mục đích chẩn đoán.

KHI NÀO CẦN XÉT NGHIỆM MEN GAN?

Bác sĩ sẽ thường chỉ định xét nghiệm men gan AST và ALT để đánh giá ở một người khi xuất hiện các biểu hiện tổn thương gan. Một số những biểu hiện này bao gồm:

• Mệt mỏi, sức khỏe yếu
• Ăn uống không ngon miệng
• Buồn nôn hoặc nôn
• Bụng thấy sưng hoặc đau
• Nước tiểu đậm màu và phân có màu nhạt
• Vàng da
• Ngứa

AST và ALT cũng có thể được chỉ định một mình hoặc kết hợp với các xét nghiệm khác, những người có nguy cơ gia tăng bệnh gan như:

• Những người có tiền sử tiếp xúc với virus viêm gan
• Những người bị nghiện rượu nặng
• Trong gia đình có người bị tiền sử mắc bệnh gan.
• Những người có thói quen sử dụng các loại thuốc mà thuốc có thể làm rối loạn men gan
• Những người béo phì, thừa cân hoặc người bệnh tiểu đường.
• Những người có triệu chứng nhẹ, chẳng hạn như mệt mỏi hay sụt cân, lúc này chỉ số xét nghiệm AST và ALT để chắc chắn rằng họ không mắc bệnh gan mãn tính.

Khi chỉ số xét nghiệm men gan AST và ALT được sử dụng để theo dõi việc điều trị người bị bệnh gan, nó có thể được chỉ định một cách thường xuyên trong quá trình điều trị bệnh để giúp bác sĩ xác định xem công tác điều trị có đạt hiệu quả hay không.

Yến Trần